ઇન્ટીગ્રેટેડ એજ્યુકેશન ફોર ડિસેબલ્ડ ચાઈલ્ડ ( I .E .D .) અને વિકલાંગ બાળકો

"સર્વ શિક્ષા અભિયાન મિશન " અંતર્ગત હાલમાં ઇન્ટીગ્રેટેડ એજ્યુકેશન ફોર ડિસેબલ્ડ ચાઈલ્ડ ( I .E .D .)ની તાલીમ હાલમાં ચાલી રહી છે, કે જેનો મૂળ ઉદ્દેશ વિકલાંગ બાળકો શાળામાં નિયમિત આવે તે છે .

હાલ ગુજરાતના ગામડાઓમાં એવા ઘણા બાળકો છે , કે જેઓ જન્મજાત અથવા તો આકસ્મિક વિકલાંગ છે . અહી એ વાત યાદ રહે કે 'વિકલાંગ' નો અર્થ વિસ્તૃત રીતે લેવાનો છે .....
H .I .~ બાળક બહેરું-મૂંગું હોય ...
V .I .~ આંશિક અથવા સંપૂર્ણ અંધ (વધુ સારા શબ્દોમાં 'પ્રજ્ઞાચક્ષુ'..) હોય ...
O .H .~ શારીરિક વિકલાંગતા ...
M .R .~ માનસિક બીમાર હોય ...
                                                   ........અને આ ઉપરાંત અન્ય કોઈ પણ રીતે ડિસેબલ્ડ બાળક હોય,, તેવા
દરેક બાળકોને આપણી શાળાઓમાં બીજા નોર્મલ બાળકોની સાથે 'સહશિક્ષણ' કેવી રીતે આપવું ??  તે માટેના વર્કશોપમાં હું  ભાગ લઇ રહ્યો છું , તે બાબતની થોડી ચર્ચા કરવી છે .......!!!

@@@@@

મારા વર્ગમાં આવા બે છોકરાઓ છે ..

રમેશ સુખા ભીલ ~H .I. વિકલાંગ         અને        હરેશ ગોરધન શિયાળ ~V .I . વિકલાંગ

 .............ઉપરોક્ત બંને બાળકો માટે મારી, નોર્મલ બાળકોની સાથે 'સહશિક્ષણ' આપવાની રીત એક જ છે ...

* બંનેમાંથી કોઈનેય ક્યારેય નીગ્લેટ ના કરો ....
* ફેસ રીડીંગ (જેટલું આવડે છે એટલું ..) દ્વારા (...અભ્યાસનો કોઈ મુદ્દો તેઓ સમજી શકશે કે કેમ?)
    તેમની માનસિક સ્થીતિ નો ખ્યાલ રાખવો ....       
* તેઓ નોર્મલ છે ,, એ રીતે જ વર્તો ....
* કોઈ બીજા બાળકો તેમનું નામ ન પાડે, (...કે પછી મારા દ્વારા પણ તેનું નામ ન પડે) તેનો કડક રીતે

     અમલ કરવું ....

                                 .......બસ,,, આટલુંક જ ...!!!

@@@@@

અનુભવે એ જોઈ શક્યો છું કે બંને બીજા કોઈ શિક્ષક મિત્ર પાસે જાય કે ન જાય, પણ એક જ અવાજે મારી પાસે  તરત જ આવે છે ..!  બ્હેરો-મૂંગો રમેશ અનુલેખન કરતા શીખી ગયો છે, અને પ્રજ્ઞાચક્ષુ હરેશ કોઈ પણ સવાલનો, આવડે એવો જવાબ આપતા શીખી ગયો છે ..!! સાવ ગંદો ગોબરો રમેશ હવે સ્વચ્છ થઈને આવે છે, અને વાતે વાતે બીજાને મારવા દોડતો જક્કી અને શંકાશીલ સ્વભાવનો હરેશ નમ્રતાથી દરેકની સાથે હળીમળીને વાતો કરે છે ..!!!

આ બાળકોને  આપવાનું થતું 'સ્પેશીયલ શિક્ષણ'  તો મને નથી આવડતું, પણ મને તેમનો સારો-નરસો મિજાજ પારખતા આવડે છે।।

@@@@@

તાલીમ વર્કશોપમાં આજે એક તજજ્ઞ મિત્ર ચાર વિકલાંગ બાળકોને લઇ આવ્યા ..!! ....સાથે તેમના વાલી પણ હતા ...!!


 ~ આ  બાળકીને  'ઓટીઝમ' નામની વિકલાંગતા છે ..  જેના કારણે
         તે 'હાઈપર એક્ટીવ' છે ..!! 





     

~ 5 વર્ષની આ બાળકી 'સેરેબ્રલ પાલ્સી(C.P.)' નામની વિકલાંગતા
        છે..  જેના કારણે  તે બરાબર બેસી પણ શકતી નથી ..!!



         
 

~ આ બંને બાળકીઓને 'સેરેબ્રલ પાલ્સી(C.P.)' નામની વિકલાંગતા
        છે..  જેના કારણે  તેઓ માંડ માંડ ચાલી શકતી હતી ..!!
                   

                   
@@@@@

 આ તજજ્ઞમિત્ર વિકલાંગ બાળકોના ક્ષેત્રમાં ખરેખર તજજ્ઞ છે . તેમને મળતી દરેક પ્રકારની ટ્રીટમેન્ટ તથા બેનીફીટથી અવગત છે, અને તેમનું કામ ખરેખર સરાહનીય છે, પરંતુ એક બાબતે તેઓ ... મને એમ લાગે છે કે પાછા પડ્યા ...!! આ તજજ્ઞ મિત્રે આ વિકલાંગ બાળકોને અમારી સમક્ષ એવી રીતે પેશ કર્યા,,  કે જાણે કોઈ મા-બાપ ઘરે મહેમાન આવે ત્યારે પોતાના બાળકને,  ..મહેમાનની સામે દબાણપૂર્વક ' ABCD ' બોલવાનું ન કહેતા હોય ..?? જાણે કે કોઈ મોટો ડોક્ટર બોડી સાયન્સ સમજાવવા દર્દીને એક 'વસ્તુ' સમજતો ન હોય ..??

આ બાળકો પ્રત્યેનો તેમનો વ્યવહાર કંઈક અજીબ લાગતો હતો ..!! માંડમાંડ બેસી, ઉભી કે ચાલી શકતા આ બાળકોને ... તજજ્ઞમિત્ર પરાણે ઉભા રાખતા અને ચલાવતા ...!! તેમની અને તેમના માતા-પિતાની હાજરીમાં .. આ બાળકોની બીમારીને મોટી પણ કરી બતાવી ..!! પોતાના વિકલાંગતા અંગેના જ્ઞાનનું પ્રદર્શન કરવા તેમણે આ બાળકોને અમારી સામે પ્રદર્શનીમાં ગોઠવ્યા હતા ...!!

અચાનક અમારી વચ્ચે પોતાને પામીને ... આ બાળકો પોતાનો નોર્મલ વ્યવહાર નહતા કરતા, પરંતુ .. મૂંઝાઈને અમારા બધાની નજરોનો સામનો કરી રહયા હતા ..,,,, અને અમે સૌ તેમની સામે મોએથી 'ટીચ્કાર' બોલાવતા તેમને દયામણી નજરોથી જોઈ રહ્યા હતા ..!!

@@@@@

 વિજ્ઞાનમેળામાં પ્રોજેક્ટ/વસ્તુની સંકલ્પના સ્પષ્ટ કરવા તેનું વર્કિંગ મોડેલ મુકવું યોગ્ય છે, પરંતુ વિકલાંગ વ્યક્તિઓની પરીસ્થિતી (...અને મન:સ્થિતી પણ ..!!) સમજાવવા તેમને (..ખાસ કરીને બાળકોને) વર્કિંગ મોડેલ તરીકે અજાણ્યા લોકોની વચ્ચે મૂકી દેવા ... એ મારા મતે યોગ્ય નથી .

તેમની પરીસ્થિતી અને મન:સ્થિતી સમજાવવા તેમના લાક્ષણિક વર્તનોના વિડીઓ અથવા તો તેમને સંલગ્ન ડોકયુંમેન્ટરી ફિલ્મો બતાવવી વધુ યોગ્ય છે, એમ હું માનું છું . (જેમકે , 'ઓટીઝમ' માટે 'બરફી',
'બહેરું-મૂંગા(H .I .)' માટે 'બ્લેક', અને એ ઉપરાંત યુટ્યુબ પરની આ સબ્જેક્ટ માટેની સેંકડો શોર્ટ ફિલ્મો ..!!)

@@@@@

"લોકો હંમેશા મને 'દયામણી' નજરે જુએ"... એ ક્યા વ્યક્તિને ગમે ...!!!???
જે લોકો સાજા-નરવા હોય, એમને પણ આ નથી ગમતું હોતું ..!!!

@@@@@

"વિકલાંગ વ્યક્તિઓને સાચા અર્થમાં સમજવા 'દયામણી નજરો' નહિ, પરંતુ 'કરુણાસભર હ્રદય' હોવું આવશ્યક છે", એમ મારું વ્યક્તિગત માનવું છે .

@@@@@