શુક્રવાર, 29 ઑગસ્ટ, 2025

ઓનલાઈન કલાસ: મગજની મગજમારી!!

https://www.facebook.com/share/p/1EwKZ73xu6/



ઓનલાઈન કલાસ: મગજની મગજમારી!!

*********

એક મોબાઈલ સેટ કરવા માટે આ વખતે આવું ગતકડું કર્યું!! બાળકની સાથે ઘરનાં એક વ્યક્તિએ ફરજીયાત પોતાનાં કામનો મોહ ત્યાગીને બેસવું જ પડે!! ઓનલાઈન કલાસ લેતાં મેડમનો અવાજ એટલો ધીમો આવે કે.. બાળકનાં નાનકડાં કાનમાં હેન્ડ્સ ફ્રીનાં ભૂંગળા કાન દુખાડે એનાં કરતાં 1500નું બ્લ્યુટુથ સ્પીકર વસાવવું જરૂરી લાગ્યું!! ..આ ઓનલાઈન કલાસ માટે 20000 નો ફોન લેવો પડેલો એ લટકામાં!! લગભગ 22-25 બાળકો એકસાથે ઓનલાઈન 'મેમ.. મેમ..' ચિલ્લાતા હોય!! આખું ઘર બાનમાં આવી જાય!! ઘરમાં 144 લાગુ પડે છે!! એક કરતાં વધુ બાળકો હોય અને ઘરમાં એક જ રૂમ હોય તો પછી પૂછવું જ શુ?? વર્ગમાં બાળક અભ્યાસમાં જેટલું ધ્યાન રાખે છે એ ઓનલાઈનમાં નથી જ રાખતું એ અનુભવી શકાય છે!! (અપવાદને બાદ કરતાં..) શિક્ષક પણ પર્સનલી ધ્યાન નથી આપી શકતાં એ જોઈ શકું છું!! 

માંડ મજૂરી કરી પેટિયું રળતા લોકો પોતાનાં બાળકોને આમ ઓનલાઈન ન ભણાવી શકવા બદલ ફ્રસ્ટેટેડ થઈ ગુસ્સાથી લઘુતાગ્રંથિ અનુભવે એમાં શી નવાઈ??  ..કે તેઓની પાસે સાદો ફોન છે, સ્માર્ટ ફોન નહિ!! 

*********
 
👉 હું ભણતો ત્યારે અમારાં ટીચરને અમે "બહેન" કહેતાં..!!
👉 હું નોકરીએ લાગ્યો ત્યારે મારાં સાથી શિક્ષકબહેને બાળકોને "બહેન" ના કહેતાં "ટીચર" કહેવું, એવી શીખવાડેલું!! (એમનાં કહ્યાનુસર બાળક એમને 'બહેન' એવું ઉદબોધન કરે ત્યારે એમને 'પોતે પાણી પીવડાવવાવાળા બહેન' હોય એવું લાગતું!!)
👉 હવે... મારી દીકરી એનાં "ટીચર"ને "મેમ.. મેમ.." કરે છે..!!

**********

મારી દીકરી એમનાં શિક્ષકને "મેમ" કહે ત્યાં સુધી વાંધો નથી.. પણ જીવનનાં રોડ ઉપર એ ટોપ-ગિયરમાં આવે ત્યારે અંધ-ઘેટાંઓની પાછળ "મેં.. મેં.." કરીને છતી આંખે ખાડામાં ન પડે એ માટે મારે અત્યારથી જાગૃત રહેવું રહ્યું.. બાકી હરિઈચ્છા!!

***********
લ.તા. 30.8.20

શુક્રવાર, 15 ઑગસ્ટ, 2025

દીકરી 65 દિવસ પછી ઘેર આવી

https://www.facebook.com/share/174VNPFQ6M/

આજે દીકરી 65 દિવસ પછી ઘેર આવી. જ્યારે ગઈ હતી ત્યારે મેં એને ભારતના મહાન વ્યક્તિત્વોનાં જીવનચરિત્રોની 24 ચોપડીઓ આપેલી અને કહ્યું હતું કે "હોસ્ટેલમાં ફ્રી ટાઈમમાં વાંચજે."

હવે એ ઘેર આવી છે એટલે મેં પૂછ્યું,"તને કોના વિશે વાંચવું વધુ ગમ્યું??" મને એમ કે એ ચોક્કસ કોઈ વૈજ્ઞાનિક વિશે કહેશે, પણ હું ખોટો ઠર્યો.

એણે કહ્યું,"ડૉ. આંબેડકર વિશે..!!"

"શું કીધું?? ડૉ. બાબાસાહેબ આંબેડકર??" મને નવાઈ લાગી.

"..તો એમાં આટલા ચોંકો છો શુ કામ??" એણે પૂછ્યું.

હું થોથવાયો! મેં કહ્યું, "બેટા મને નવાઈ એટલા માટે લાગે છે કેમ કે મેં ક્યારેય કોઈ 11-12 વર્ષના બચ્ચાંના મોઢે બાબાસાહેબને વાંચવું ગમ્યું એવું કહેતા સાંભળ્યું નથી. મને પણ એમ જ હતું કે તું કોઈ વૈજ્ઞાનિકનું નામ બોલીશ. પણ તે બાબાસાહેબનું નામ લીધું એ મને ખરેખર ગમ્યું છે."

"મને વિક્રમ સારાભાઈ, અબ્દુલ કલામ.. પછી કલ્પના ચાવલા વિશે પણ ગમ્યું. મેં સૌથી પહેલા તો બધા વૈજ્ઞાનિકોની જ ચોપડીઓ વાંચી પણ આંબેડકરની ચોપડી વાંચવામાં બહુ મજા આવી."

"કેમ?" મેં પૂછ્યું.

"બીજુ તો કઈ વધારે યાદ નથી.. પણ મને એક વાત એમની એ બહુ જ ગમી કે એમની પાસે કોઈ સપોર્ટ નહોતો તો પણ એમને જે કરવું હતું એ.. એ કરીને જ જમ્પયા!"

"મતલબ??" મેં વધુ જાણવા કોશિશ કરી.

"મતલબ.. તમે જ વિચારો કોઇ એમને પાસે નહોતું બેસાડતું.. એમની જોડે એમની જાતિને કારણે કોઈ બરાબર વાતોયે નહોતું કરતું તોયે એ એટલું ભણ્યા કે આજે પણ.. આટલા વર્ષો પછી પણ એમનું લખેલું સંવિધાન આજે બધાને માનવું પડે છે."

"બહુ સરસ.. હજુ કાંઈ યાદ છે એમના વિશે??"

"હા.. એમની પત્નીને કોઈ મંદિરે જવું હતું તો એમને ના પાડી દીધી કે જ્યાં આપણું સન્માન ના થતું હોય એવાં મંદિરે જવાનો કોઈ મતલબ નથી."

"પછી??.." મારી ઉત્સુકતા વધી રહી હતી.

"મને બહુ યાદ નથી પણ કદાચ બૌદ્ધ ધર્મ માટે એમને એમનું ઘર પણ આપી દીધુ હતું."

"હંમમ.. પછી??"

"બસ.. બીજું કાંઈ નહીં પણ વિચારો તો ખરાં.. એમનું લખેલું સંવિધાન બધાને માનવું પડે છે અને કોઈ સપોર્ટ નહોતો તો પણ એમને જે ઇચ્છયું એ કરીને જમ્પયા!"

"બહુ સરસ બેટા.. હજુ બીજા કોઈ વિશે તને યાદ છે??"

"હા.. વૈજ્ઞાનિકનું નામ તો યાદ નથી પણ એમનો કિસ્સો યાદ છે. બધા મોટા મોટા નેતાઓ અને વૈજ્ઞાનિકોની હાજરીમાં એમને રોકેટ ઉડાડયું પણ રોકેટ ફૂસ્સ થઈ ગયું અને ઉડયું જ નહીં. અને તોયે એમને કોશિશ ચાલુ રાખી અને આખરે રોકેટ ઉડાડીને જ જમ્પયા!"

"એ અબ્દુલ કલામ હતા.."

"મને એક વાત તો સમજાઈ જ છે કે મને એવાં લોકો વિશે વાંચવાનું ગમે છે કે જેઓ પહેલાં પ્રયત્ને ફ્લોપ રહ્યા હોય પણ તોયે કોશિશ ચાલુ રાખીને આખરે પોતાને જે કરવું છે એ કરીને જ રહે છે." દીકરી આટલું બોલીને કશુંક કરવા જતી રહી!

સાંજે 5 વાગે વાત થઈ પણ મનમાં ઘુમરાયા કરતી હતી આખરે આ લખ્યું ત્યારે રાહત થઈ. પહેલા આવા ઘણા કિસ્સા લખતો પણ હવે ભાગ્યે જ લખું છું.

-યજ્ઞેશ રાજપુત
લ.તા.15.8.25

શુક્રવાર, 8 ઑગસ્ટ, 2025

કેવું કહેવાય નહિ??દેશમાં શું ચાલી રહ્યું છે.. એ ટોળીને કઈ ખબર જ નથી..!!

https://www.facebook.com/share/p/1BACKKb7Cs/

કેવું કહેવાય નહિ??
દેશમાં શું ચાલી રહ્યું છે.. એ ટોળીને કઈ ખબર જ નથી..!! એમને એ વાતનો કોઈ ફરક જ નથી કે કઈ રીતે એ લૂંટાઈ રહ્યા છે??.. કઈ રીતે એમનાં ખિસ્સા કપાઈ રહ્યા છે??.. કઈ રીતે બધું ધીમે ધીમે ખલાસ થઈ રહ્યું છે??.. કઈ રીતે એ દેશના ભવિષ્યને બરબાદ કરી રહ્યા છે??
.
બસ.. ફરક એક જ વાતનો પડે છે એ બધાંને.. એ ટોળીને..
.
કે..
.
.
આજે હું કયુ બહાનું બતાવીને મોડા પહોંચું અને વહેલા જઉં?? ..આજે હું કયા પ્રકારની કામચોરી કરું??.. આજે હું ક્યા ટાઈમપાસ કરું??.. મારો પગાર કેવી રીતે વધતો જ જાય??.. પેલાંએ આટલો લાભ લીધો તો હું પણ કેમ આવો લાભ ન લઉં??.. હું કેવી રીતે એને નુકશાન કરું??.. હું કેવી રીતે બધાને છેતરું??.. હું કેવી રીતે નાની નાની બાબતોમાં ઝઘડો કરું??.. હું કેવી રીતે દેશના નાનકડા ભવિષ્યોને ચોરી કરતા શીખવું??..

ન જાણે એવી કેટલીયે ક્ષુલ્લક બાબતોમાં એ ટોળી- એ  બધાં એવી રીતે રમમાણ છે કે દેશમાં શુ ચાલી રહ્યું છે એની એમને ખબર જ નથી!! બસ.. સ્વાર્થ.. સ્વાર્થ.. અને સ્વાર્થ!! એમનું અંતિમ ધ્યેય સ્વાર્થ જ છે!! એમની અંતિમ નજર બસ.. નકલી લાભ લેવાનાં ઈરાદામાં જ સમાયેલી છે!! કેવું અદ્ભૂત કહેવાય નહિ??!! ..કેમ કે આ ટોળી પોતાને શું કહે છે.. જાણો છો??

હું નહિ કહી શકું.. કેમ કે હું આ સ્વાર્થીઓના ટોળાનું જ એક સભ્ય છું!! નકામું.. નાકારું.. અને માયકાંગલું!! એ લોકો કહે છે, " આત્મા અમર છે.." ..અને હું કહું છું, "મારી તો રોજ મરે છે.. પળેપળ.. ક્ષણેક્ષણ.. પ્રત્યેક સેકન્ડે!!" ..જ્યારે જ્યારે હું મારા દેશનાં ભવિષ્યોને આવા સ્વાર્થીઓના ટોળામાં ઘેરાયેલાં જોઉં છું ત્યારે હું રોજ મરું છું..!! ..અને ગુસ્સે થાઉં છું કે "હે ઈશ્વર? હું જાણું છું કે તું છે જ નહિ..!!  ..અને એટલે જ હું કહું જ છું કે આ સહદેવની સ્થિતિએથી.. મતલબ કે ઊંડા અંધારેથી.. તું જ પ્રકાશ તરફ લઈ જા.. મતલબ કે જાડી ચામડીનો બનાવી દે મને..  સંવેદનાથી નિષ્ઠુરતા તરફ લઈ જા.. ક્રિકેટ, ટીવી, સિરિયલો, કોમેડી, સોશિયલ મીડિયા અને લોકનિંદામાં એટલું ડુબાડી દે કે દેશ વિશે વિચારવાનો ટાઈમ જ ન મળે.. અને લોકોનું બૂરું કરવામાં અને લોકોને છેતરવામાં હું એટલો પાવરધો બનું કે આ ટોળીની સાથે મેઈનસ્ટ્રીમમાં આવી શકું!! 

..અને હા.. છેલ્લે એક વાત.. હું જાણું છું કે તું છે જ નહિ એટલે મને સાંભળવાનો ય નથી..!! ..સાચું કહું તો તારે આ સાંભળવાની જરૂર પણ નથી!! કારણ કે એ ટોળી જેવું કરે છે એવું જ હું કરવા માંડુ તો મારામાં અને એમનામાં ફરક શુ રહેશે??"

સોમવાર, 4 ઑગસ્ટ, 2025

ચકલી, કબૂતર, કાબર, ખિસકોલી પછી હવે કાગડાનો વારો આવ્યો!!

https://www.facebook.com/share/v/1CfSwuoaQZ/

ચકલી, કબૂતર, કાબર, ખિસકોલી પછી હવે કાગડાનો વારો આવ્યો!! 

.....છેક ત્રીજે માળ ફ્લેટ હોવાં છતાં આખરે કાગડાએ પણ શરૂઆત કરી તો દીધી જ!! લગભગ 500 ગ્રામ જેટલા લોખંડના તાર તો માળો ન બાંધે એટલે હટાવી દીધેલા! (વિડીયોમાં બતાવ્યું છે!!) ..તોય આજે પાછું ઘર બાંધી તો દીધું જ!!😊😊 નવાઈની વાત તો એ છે કે એકસરખાં કહી શકાય એવાં માપનાં લોખંડના તાર/સળિયા આ 'કાગડાં કપલ' લાવે છે ક્યાંથી એ નથી સમજાતું!! 

કબૂતર અને ચકલી તો હવે યાદ પણ નથી એટલી વખત માળો બનાવ્યો છે! કાબરે 3-4 વખત અને ખિસકોલીએ પણ 2-3 વખત ઘર બનાવ્યું છે! કાગડો-કાગડી દરરોજ બપોરે આવીને બેસે, પણ એ નહોતું વિચાર્યું કે એ ય માળો બનાવશે!! 

અત્યારસુધી કેટલાં લોકોએ ઘરે વિઝીટ કરી છે??
ઉપર જણાવ્યું તેમ ચકલી, કબૂતર, કાબર, ખિસકોલી અને કાગડો તો ખરાં જ!! ..પણ એ સિવાય.. 

👉 નાગ (..ફૅણવાળો હતો એટલે સાપ ન લખ્યું! ભગવાનની કૃપા કે પાંચમે માળ રહેવાવાળા ભાઈએ લિફ્ટથી ઉપર જતાં અચાનક નાગને અમારે ત્રીજે માળના ઘરમાં ઘૂસતા જોઈ ગયેલાં, અને પડોશી મિત્રે ફોન કરીને જણાવેલું! અમે કોઈ ઘરમાં નહોતાં.. જો કોઈએ ન જણાવ્યું હોત તો સંભવ છે કે કોઈને કરડ્યો હોત.. કેમ કે અમે સોફા પાસે નીચે ઉંઘીએ છીએ અને નાગ સોફા નીચે લપાઈને બેઠેલો- લગભગ 3/3.5 ફૂટનો!), 
👉 બુલબુલ (કાળો માથાળો!), 
👉 અબાબીલ (દીવાલ પર માટીનું ઘર બનાવે એ!! જો એનું નામ બીજું કાંઈ હોય તો તમે સમજી જજો.. અને મને કહેજો!) 
👉 નાની કથ્થાઈ રંગની પીળા-સફેદ રંગના ટપકાંવાળી ચકલી, 
👉 નાની લીલા રંગની ચકલી, 
👉 ચામાચીડિયું (૨ વખત!.. એક વખત તો ઘરમાં એવી રીતે ઘુસેલું કે આવીને સીધું સૂતેલી નાનકડી તન્વીનાં પેટ પર ચોંટી ગયેલું, અને બહાર કાઢતાં બિચારું થોડું ઇનજર્ડ પણ થયેલું, પણ આખરે ઉડી ગયેલું!).. 

...હવે કોઈ એકાદ રહી ગયું હોય એવું બનેય ખરાં!!
વેલ.. કાગડાં ફેમિલીને બેસ્ટ વિશિસ!!💐💐

મેં ઘરે કહ્યું, "હવે તો મોરની રાહ જોઉં છું!!"😊😊

ગુરુવાર, 24 જુલાઈ, 2025

માનો કે કોરોના જાય જ નહીં તો?? આપણને બચાવવા 'એલિયન' આવે ખરાં?? કે પછી આપણે જ 'એલિયન' બની જઈએ??

https://www.facebook.com/share/p/1C7ZLmzuoB/

માનો કે કોરોના જાય જ નહીં તો?? આપણને બચાવવા 'એલિયન' આવે ખરાં?? કે પછી આપણે જ 'એલિયન' બની જઈએ?? 

*****

'ઇન્ટરસ્ટેલર' મુવીમાં પૃથ્વી રહેવાલાયક ન રહેતાં નાયક બ્લેકહોલનાં રસ્તે બીજી દુનિયા શોધવા જાય છે, ત્યારે કોઈક કારણસર એ 'ટ્રેસેરેક્ટ' નામના આયામમાં ફસાઈ જાય છે, જ્યાંથી તે પોતાનાં સમયના ભૂતકાળને જોઈ શકે છે! ભૂતકાળને જોઈ શકાય છે, પણ એમાં કોઈ ફેરફાર નથી કરી શકાતો! એટલે એ પોતાની દીકરી માટે એક એવાં સિગ્નલ છોડે છે, જેનાંથી એની દીકરી પૃથ્વીના લોકોનું 'સર્વાઈવલ' કરી શકે! અંતે, જેવું નાયકની દીકરી એનાં પિતાએ રચેલા એ સિગ્નલ્સનો તાળો મેળવે છે, એ સાથે જ નાયક 'ટ્રેસેરેક્ટ' નામનાં આયામમાંથી મુક્ત થઈ જાય છે! એ વિચારે છે, આ આયામ બનાવ્યો કોણે? તો અંતે જવાબ મળે છે: ભવિષ્યના માનવોએ પોતાની મરવા પડેલી પૃથ્વીનાં લોકોને બચાવવા આ આયામ રચેલો, જે એનું કાર્ય પૂર્ણ થતાંની સાથે જ નાશ પામ્યો! આ ભવિષ્યનાં માણસો એટલે કોણ?? શું આપણે જેમને એલિયન કહીએ છીએ, એ વાસ્તવમાં આપણે જ છીએ??

*********

કોરોના આવવાથી આપણી ઘણીખરી લાઈફ સ્ટાઇલ બદલાઈ છે. આ ક્યારે જશે એનું કંઈ નક્કી નથી! આ નાનકડો વાયરસ ગમે ત્યાં રહી શકે એવું જાણમાં છે: માથાથી લઈને પગની પાની સુધી, કપડામાં, ઘરેણામાં, બુટ-ચંપલમાં.. ઘણી જગ્યાએ! તમારી ઇમ્યુનિટી સારી હોય તો તમને કંઈ ન થાય, પણ સરકારી આદેશો અને મહામારીના નિયમોનું તો પાલન કરવું જ રહ્યું! સરકારી સંશોધન મુજબ હાલ માસ્ક ફરજિયાત બન્યો છે, અને આગળ જતાં કદાચ એવાં દિવસોય આવે કે માથાથી પગ સુધી ઢંકાય એવા કપડાં પહેરવા પડે, ઘડિયાળ-ઘરેણાં જેવી વસ્તુઓને ત્યજવી પડે અને સાદા ચંપલ પહેરવાનો વખતેય આવે, જેથી ધોઈ શકાય! માનો કે આ બધું પરમેનેન્ટ ચાલુ જ રહ્યું તો?? કોરોના વાયરસ અથવા આવો જ કોઈ વાયરસ પોતાની જિનેટિક બ્લુપ્રિન્ટ બદલીને વધુને વધુ ખતરનાક થઈને આ પૃથ્વી પર ટકી જાય તો શું થઈ શકે??

આશરે દસેક લાખ વર્ષ પછી શું હોય??

સૌથી પહેલાં સંપૂર્ણ શરીર ઢંકાય એવાં કવર(PPE કીટ જેવો પહેરવા-ઉતારવામાં 'માથાનો દુઃખાવો' બને એ ટાઈપનું નહિ!!)ની શોધ થાય અને એ કવર દરેકે પહેરવો ફરજીયાત બને! 'નેચરલ સિલેક્શન' મુજબ એવું કહેવાય છે કે સજીવોને પોતાનાં જે અંગની જરૂર ન જણાય એ અંગ સમયાંતરે જાતે જ લુપ્ત થઈ જાય છે!(માણસને જેમ પૂંછડીની જરૂરિયાત ન રહેતાં પૂંછડી કાળક્રમે નાશ પામી એમ જ સ્તો!) જો હંમેશને માટે આ ટાઈપના બોડી-માસ્ક પહેરવાનું થાય, તો કદાચ ભવિષ્યમાં આપણાં માથાનાં વાળ ઉગે જ નહી, એવું આપણું માથું હોય!! આપણું સપ્રમાણ-લાબું નાક 'નેચરલ સિલેક્શન'માં 'ચીબુ' થાય, અને/અથવા નાકની જગ્યાએ માત્ર કાણાં જ રહે!  કાનની ખાસ જરૂરિયાત ન રહેતાં ત્યાંય કાણાં રહે એવું બને! સતત ચપોચપ ચીટકેલું રહેતું બોડી-માસ્ક શક્ય છે કે ચરબી ઉતારવામાં મદદરૂપ બને અથવા વાઇરસથી બચવા બહારનું ખાવાનું બંધ થતાં આપોઆપ લોકો સ્લિમ-ટ્રિમ બને! (લોકડાઉન ક્યાં સુધી? આવાં વાયરસની સાથે જીવવા માટે લોકોએ ટેવ પાડવી જ રહી! 'સર્વાઇવલ ઓફ ધ ફિટેસ્ટ'નો નિયમ અનુસાર 'નબળાં'ઓને દુનિયામાંથી રજા મળી જવાની!) લોકોની એવરેજ ઉંમર ઘટે! સામાજિક અંતર ઘટતાં લોકોની પ્રકૃતિ ઝઘડખોર અને એકલવાયી બને! ચોરી, લૂંટફાટ અને વર્કફ્રોમ હોમ વધતા લોકો ઓછાં અજવાળાંવાળા ઘરોમાં/બંકરોમાં/અંધારી ગુફાઓમાં રહેતાં હોય એવુંય બને! સતત અંધારામાં રહેવાનું હોઈ લોકોની આંખો મોટી ચળકતી બને! છુપાઈને રહેતાં હોવાથી અને ઓક્સિજન પૂરતો ન મળતો હોવાથી 'નેચરલ સિલેક્શન'માં લોકો ઠીંગણા બને! સતત ગ્લોવ્સ પહેરવાથી આંગળીઓની જરૂરિયાત ન લાગતા શરીરમાં બે-ત્રણ આંગળીઓ જ બચે! આંગળીઓ અને અંગુઠા મજબૂત, મોટા અને સતત કોમ્પ્યુટર/એ ટાઈપના મશીનોના બટનો દબાવવાના હોઈ અણીવાળાં બને! સતત મશીનો/કોમ્પ્યુટર સાથે કામ કરવાનું હોઇ લોકોનું દિમાગ વધુ તેજ અને મોટું બનતાં માથું વધુ મોટું બને! ..એટલે ભવિષ્યના માનવોનાં નાક-કાન-મોં 'ચીબુ', આંખો-માથું મોટાં, વાળ વગરનું ઠીંગણું અને પાતળું કદ હોય એનું બને! 

કુદરતી વસ્તુઓ વધુ ફુલેફલે, અથવા તો 'વિકાસ'ની લ્હાયમાં સંપૂર્ણ નાશ પામે! અત્યારે જે રીતે આપણે બધાં ભેગાં મળીને પૃથ્વીની ઘોર ખોદી રહ્યા છે એ જોતાં પૃથ્વી રહેવાલાયક જ ન રહે એની વધુ સંભાવના છે! ..માટે એ તરફ 'કલ્પનાના ઘોડાં' દોડાવીએ તો..

આખી પૃથ્વીની જીવસૃષ્ટિ નાશ થવાને આરે આવી ગઈ હોય એવું બને! ખંડેર બિલ્ડીંગો દેખાતી હોય! દિવસ દરમિયાન ઊડતી ધૂળ અને ધોમધખતા તાપ-ગરમીમાં લોકો બહાર ન નીકળી શકતાં હોઈ લોકો નિશાચર બને! રાત પડે લોકો ઘરની બહાર માત્ર ઓક્સિજન ખરીદવા જેવી જીવનજરૂરિયાત હોય તો જ નીકળતા હોય! અમીર-ગરીબની ખાઈ એટલી ઊંડી થઈ ગઈ હોય કે ગરીબો અંધારા ખૂણા/બંકરો/ગુફાઓમાં રહેતા હોય અને અમીરો પરવાનગી વગર કોઈ ચડી ન શકે એવા ટાવરોમાં! અમીરો અને નેતાઓ પૃથ્વીની બચી-કૂચી કુદરતી વસ્તુઓ ખરીદી/વાપરી/નાશ કરી શકે એવા સક્ષમ બને, અને ગરીબો જીવવાની જદ્દોજહદમાં વધુ ખૂંખાર બને! કુદરતી વસ્તુઓની ઘટ પડતાં છેવટે બ્રહ્માંડમાં શુદ્ધ હવા-પાણી અને નેચરલ રીસોર્સથી ભરપૂર હોય એવાં બીજાં સધ્ધર ગ્રહની શોધ કરવામાં આવે! છેવટે.. એ ગ્રહ મળી આવતાં પૃથ્વી પર 'નીચલી પાયરી'માં રહેતાં ગરીબોને છોડીને માત્ર અમીરો, ઇન્ટેલેક્ચ્યુઅલો અને 'વિશેષ' વ્યક્તિઓ ત્યાં રહેવા જતાં રહે એવું બને! થોડાંક હજારો વર્ષોમાં સંપૂર્ણપણે માણસોનો નાશ થતાં પૃથ્વી ફરી ફુલેફળે છે, અને અમુક લાખો-કરોડો વર્ષો પછી પાછી નેચરલ રીસોર્સથી ભરપૂર બની ફરી સજીવોને રહેવાલાયક બને છે!

હવે વિચારો.. કરોડો વર્ષો પહેલાં પૃથ્વીને છોડીને જતાં રહેલાં લોકો નવી ટેક્નોલોજીમાં પાવરધા બન્યા છે! ..અને અચાનક એક દિવસ પાછી પોતાની પૃથ્વીની શુભેચ્છા મુલાકાત લેવાં પોતાની 'ઊડતી રકાબી' જેવું યાન લઈને આવે છે!! ....તો આપણી પૃથ્વી પર જે સજીવોએ ફરી જન્મ લીધો છે, એ લોકો આ 'પોતીકા મહેમાનો'ને જોઈને શુ કહેશે??? 

ચીબાં નાક-કાન-મોં વાળા, મોટી આંખો અને મોટાં માથાંવાળા, વાળ વગરનાં, ઠીંગણાં અને પાતળા કદવાળા વિચિત્ર દેખાતાં... 'એલિયન' જ સ્તો!! 

*********

યજ્ઞેશ રાજપૂત
લ.તા.25.7.20

રવિવાર, 20 જુલાઈ, 2025

Naked & Afraid

Naked & Afraid

https://www.facebook.com/share/p/199uKovWyD/

છેલ્લાં ઘણા વખતથી ડિસ્કવરી પર લેટ નાઈટ આવતો આ શૉ ચોક્કસ જોઉં છું. અડાબીડ જંગલમાં એક સ્ત્રી અને એક પુરુષ 21 દિવસ Naked રહીને સર્વાઈવ કરવાનું! એમને પોતાની સાથે માત્ર 1-1 સર્વાઇવલ આઈટમ સાથે લાવવાની છૂટ મળે! 14 દિવસ થી 60 દિવસ સુધીની આ ચેલેન્જમાં મોટેભાગે તો સર્વાઇવલ એક્સપર્ટ અથવા આર્મી મેન/વુમન જ હોય, પણ ક્યારેક જેમની શરૂઆતની સર્વાઇવલ રેટિંગ (PSR) 4 ની આસપાસ હોય એ લોકો પણ હોય છે. એક સ્ત્રી-પુરુષને Naked રહેવાનું હોય, એટલે અજાણતાં જ લોકો એને 'ગંદી સોચ'ની નજરે જુએ, પણ વાસ્તવમાં સિનારિયો કંઈક અલગ જ જોવા મળે! ચેલેન્જ શરૂ થતાં પહેલાં જેમણે ભાગ લીધો હોય એમને લોકલ સર્વાઇવલ એક્સપર્ટ પાસેથી જે-તે જંગલ/વિસ્તાર/એરિયામાં કેવી રીતે સર્વાઈવ કરી શકાય તેની ટિપ્સ મળે, પછી જ્યારે ચેલેન્જ શરૂ થાય ત્યારે સ્થળ-સમય-સંજોગ પ્રમાણે બે અજાણ્યા પાર્ટનર કેવી રીતે Naked રહીને 21 દિવસ સર્વાઈવ કરે છે, એ ખરેખર જોવાં લાયક રહે છે.

આફ્રિકાનું જંગલ હોય, પનામા-એમેઝોનનું જંગલ હોય, ઓસ્ટ્રેલિયાનું રણ હોય, વર્ષા જંગલો હોય, કોઈ ટાપુ હોય,  વિષુવવૃત્તની ધોમધખતી ગરમી હોય અને અલાસ્કાનો થીજવી દેતો હિમ પણ હોય.. જ્યાં 21 દિવસ સર્વાઈવ કરવાનું હોય, એ પણ NAKED! રાત પડે એટલે મચ્છરો લોહી પીતાં હોય, સેન્ડ ફ્લાઇસ કનડતી હોય, જેગુઆર-લેપર્ડ-હાથી-મગર-સાપ-કરોળિયા-રીંછ જેવાં ખતરનાક જંગલી/ઝેરી જાનવરોનો ડર પણ હોય! પાણી ન મળે, ખાવાનું ન મળે, શેલ્ટર રિસતું હોય, આગ પ્રગટાવી શકાય એવું વાતાવરણ ન હોય, પાર્ટનર આળસુ-બીમાર-વિરુદ્ધ સ્વભાવનો કો-ઓપરેટિવ ન હોય! વાવાઝોડું-વરસાદ-આગ-પૂર આવે.. સતત ભયનાં ઓથાર વચ્ચે સર્વાઈવ કરવાનું! દિવસે કેમેરા-ક્રુ સાથે હોય, પણ રાતે નહિ! ..જ્યારે ખરેખર ભય તો રાતે જ હોય! પ્રચંડ માનસિક દબાણમાં જીવવાનું અને છતાંય ક્યાંક પડી-ખડી જઈએ તો શારીરિક નુકસાન થાય એ અલગ! શરીરને માફક ન આવે એવા વાતાવરણમાં બીમાર પડીએ અથવા તો ક્રિટિકલ સંજોગોમાં સ્થાનિક ડોકટર મારફત/હોસ્પિટલમાં તાત્કાલિક પહોંચાડવાની વ્યવસ્થા મળે ખરાં! 

મોટેભાગે પાર્ટનર ગમે તેવો હોય, તો પણ છેક સુધી ટકે એ માટે બીજો પાર્ટનર સરવાઈવલનું બધું કામ કરીને પણ એ 21 દિવસ એની સાથે ચેલેન્જ પૂરું કરે એવું ઈચ્છે! એની સાર-સંભાળ રાખે, સંવાદ કરે, માફી માંગે, ઝઘડે, સમજદારી રાખે, પ્રોત્સાહિત કરે! કોઈ પાર્ટનર અધવચ્ચેથી જતો રહે તો બીજો વ્યક્તિ એકલો ચેલેન્જ પુરી કરે અથવા એને બીજો પાર્ટનર મળે! સાથે શિકાર શોધવા જાય, શેલ્ટર સુધારે, આગ સળગાવે અને એકબીજાની જરૂરિયાતોને સમજે તો ચેલેન્જ ગમે તેવી મુશ્કેલીમાં પણ પૂરું કરે! ..અને છતાંય પૂરું ન થાય એવું લાગે, બીમાર હોઈએ તો અધવચ્ચેથી છોડી દે!

21 દિવસનાં ચેલેન્જમાં 4 થી 24 કિલો સુધીનું વજન ગુમાવીને એક્ટ્રેશન પોઇન્ટ સુધી પહોંચવાની દડમજલ ઓછી ન હોય! એવાં એવાં સરવાઈવલિસ્ટ એમાં હોય છે કે જેઓ ગમે તેવી અઘરી પરિસ્થિતિમાંથી પણ બહાર નીકળે, પોતાનાં પર ભરોસો રાખે, પોતાનું કંઈક સાબિત કરવાની ઈચ્છા હોય.. અને આવી ભયંકર માનસિક કવાયત-પ્રેશર પછી જ્યારે 21 દિવસ પૂરા કરે ત્યારે એની નજરમાં પોતે કંઈક છે એવો વિશ્વાસ બેસે, આત્મવિશ્વાસ વધ્યો હોય! અધૂરું છોડીને જનારાઓ પાછા પોતાને સાબિત કરવા આ ચેલેન્જમાં પાર્ટીસિપેટ કરવા એપ્લાય કરે! વધુ તો.. 'દેખો તો જાનો!'

*************

મારી દીકરી તન્વી પણ આ શૉ ની શોખીન છે. એણે મને પૂછ્યું, "પપ્પા તમે હોવ તો ચેલેન્જ પૂરું કરો ખરાં?"

શું જવાબ આપું એને??!!

રોજેરોજ Naked અધિકારીઓ/રાજકારણીઓના Naked આદેશો માનીને જે રીતના હું મારું શિક્ષકત્વ ખોઈને Naked (..યુઝલેસ!) કામો કરી રહ્યો છું, એ જોઈને Afraid થઈ જઉં છું કે ક્યાંક તું પણ મારી જેમ ગુલામ/નોકર ન બને! ..અને આમેય આવાં શૉ ફોરેનમાં એટલે જ હોય છે કેમ કે ત્યાંના લોકો શારીરિક Naked ભલે દેખાતાં હોય, માનસિક Naked હોય એવું ક્યારેય લાગ્યું નથી! એ લોકો જંગલના જાનવરોને મારીને ભલે ખાતાં હોય, પણ ગરીબ/અસહાય/નિર્બળોનું અને એમનાં પરિવારોનું જીવતેજીવ લોહી ચૂસતાં નથી! એ લોકો Naked ભલે હોય, પણ દંભી હોય એવું સહેજેય લાગ્યું નથી! આજ સુધી મેં એક પણ શૉમાં કોઈનેય કોઈનાય અંધભક્ત બનીને કોઈની બાધાઓ રાખતાં-તાવીજ-દોરા બાંધતા જોયાં નથી! કોઈનેય કોઈની ખુશામતખોરી કરતાં જોયાં નથી, ઉલટાનું અજાણ્યા પાર્ટનરને બચાવવા છેક સુધી લડતાં જોયા છે! એ જેવાં છે એવા સ્પષ્ટ દેખાય છે, કોઈ મહોરું પહેર્યું હોય, લાગણી વેડા કરતાં હોય એવું લાગ્યું નથી! તેઓ બધાનું સમ્માન કરે કે ન કરે, અપમાન કરતાં હોય એવું ક્યારેય લાગ્યું નથી! એકબીજાની ખામીઓને સ્વીકારતા જોયા છે, અને ખૂબીઓને વખાણતા જોયાં છે! સન્માન ખાતર કંઈક કરી દેખાડવાનો 'ભાવ' એમનાં ચહેરા પર દેખાય છે, કોઈની 'ટાંગ' ખેંચવાની આદત હોય એવું લાગ્યું નથી! 

Naked તો આપણો સમાજ છે, જ્યાં સામાન્ય પ્રજાજનો Afraid બનીને જીવે છે!! અહીંનો કોઈ સામાન્ય મજૂર પણ જો આ ડિસ્કવરીના શૉમાં જાય તો 21 દિવસ ભૂખ્યા રહેવામાં એને બહુ તકલીફ પડે એવું લાગતું નથી! જેની આદત પડી ગઈ હોય ત્યાં તકલીફ શેની?? ..પણ હા, કોઈને Naked જોઈને એનાં મનમાં કુટુંબ વધારવાનો વિચાર આવે તો કાંઈ કહેવાય નહીં!!

બુધવાર, 16 જુલાઈ, 2025

તન્વી નું રસોડું

(બાળકને રસોડાનું કામ કરાવતી/શીખવતી વખતે માતા-પિતા કે વડીલનું માર્ગદર્શન જરૂરી છે. અહીં તન્વીએ એની મમ્મીનાં માર્ગદર્શન હેઠળ જ બધું કામ કર્યું છે.)


https://www.facebook.com/share/v/1RAb3KtESi/


બાળક ચાહે છોકરો હોય કે છોકરી હોય, સાત-આઠ વર્ષનાં થયેથી રસોડાના નાના-મોટાં કામ પ્રત્યે એ ધીમે-ધીમે રસ કેળવે અથવા શીખે એ જરૂરી છે. ગામડામાં નોકરી વખતે જોયેલું કે બહુ નાની ઉંમરથી જ છોકરીઓ (અફસોસ, કે છોકરાંઓને માતા-પિતા રસોડામાં નથી મોકલતા!!☹️) રસોડામાં મમ્મીને મદદ કરવા લાગી હોય છે. કેડે બાળકને ઉંચકીને માર્કેટમાં ફરતી માતા અને જમવાનું બનાવતી વખતે માતાનાં ખોળે રમતું બાળક શ્રેષ્ઠ દ્રશ્ય છે. બાળકનાં બુનિયાદી ઘડતરમાં એ 'પાક'કલામાં શાકભાજી ઓળખે, મસાલાને જાણે, વસ્તુઓ કેવી રીતે બને તથા જરૂરી વસ્તુઓ કેટલી માત્રામાં નંખાય.. એ બધી બાબતો બાળકો જાણે તે જરૂરી છે. અગત્યની બાબત એ કે જાતે કરેલું લાંબા સમય સુધી યાદ રહે છે. શાકભાજી સમારતી વખતે ચપ્પુ પકડવાનું જ્ઞાન અને રોટલી તવા પર નાખવાનો અનુભવ એ જેવો-તેવો નથી.

લીંબાસી પીટીસી વખતે જ્યારે સવારે ઉઠી બુનિયાદી કામ (મેદાન વાળવું, સફાઈ કરવી, પાણી ભરવું, કપડાં ધોવા, જમીને જાતે ડિશ ધોવું, સંડાસ-બાથરૂમની સફાઈની સજા, બાગકામ, શાકભાજી-દૂધ ખરીદવું, અનાજ સફાઈ વગેરે..) કરવાનું થયું, ત્યારે સમજાઈ ગયેલું, કે જે માતા-પિતા પોતાનાં બાળકને ઘરનું કોઈ જ કામ નથી કરવાં દેતાં એ માતા-પિતા ખરેખર તો બાળકનાં ગુનેગાર છે! પીટીસીના રસોડામાં શાકભાજી-મરચાં-આદુ સમારતી વખતે અડધાં દિવસ સુધી બળતો હાથ અને ભર-ગરમીમાં રોટલી છૂટી પાડવા જવું એ કેટલું અઘરું છે એ સમજાતા રજામાં ઘેર જઈએ ત્યારે મમ્મીને રસોડામાં મદદ કરવાનું આત્મજ્ઞાન અમારામાંથી ઘણાને લાધ્યું હશે એવું હું માનું છું! ..અને લગ્ન પછીય પોતાની પત્નીને રસોડામાં મદદ કરવાનું ય વિચાર્યું હશે એ શક્ય છે!

મમ્મી સવારે સાડા ત્રણ વાગે ઉઠીને જમવાનું બનાવે એ દ્રશ્ય મારાં અનુભવમાં અંકિત છે. મમ્મીને રોટલી વણવામાં મદદ કરતાં બનતો નકશો એ દુનિયાનાં કોઈપણ દેશનાં નકશા કરતા પણ વધુ આનંદ આપે છે. ગિરગઢડામાં નોકરી લાગી અને એકલાં રહેવાનું શરૂ થયું ત્યારે મમ્મીને રસોડાનો બધો જ જરૂરી સામાન લઈ આપવા કહેલું, અને ત્યારે ગિરગઢડામાં (હાલ તાલુકા પ્લેસ છે!) કોઈ હોટલ/નાસ્તાની લારી ન મળે! સમ ખાવા પૂરતી એકાદ હતી ખરાં, પણ સાંજ પડતાં સુધીમાં બધું આટોપાઈ જાય! ગામડામાં તમને શું સ્ટ્રીટ ફૂડ મળે?? આ ગોપાલના ગાંઠિયા/નમકીનના પેકેટોનું ચલણ પણ દસ-બાર વર્ષથી જ વધ્યું છે. હું, પુરોહિતભાઈ અને બાલુભાઈએ અઠવાડિયું જેમ-તેમ ખેંચેલું, પણ પછી સમજાઈ ગયેલું, કે પેટની ભૂખ ભાંગવા 'જાત મહેનત જીંદાબાદ' જરૂરી છે. 'રસોડાનું વિજ્ઞાન' સમજવા  'હિંમતે મર્દા તો મદદે ખુદા' કરીને ઝંપલાવ્યું, એટલે શરૂઆતમાં તો ન આવડ્યું, પછી બગડ્યું, પછી સુધર્યું અને પછી આવડી ગયું! 'ભૂખ' શુ ન શીખવાડે??

હાલ અમે જેટલાં નોકરીએ એ સમયે લાગેલાં એ બધાં, કમસેકમ પત્નીજીની ગેરહાજરીમાં ક્યારેય ભૂખ્યા ન રહીએ, અને એમની હાજરીમાં એમને મદદેય કરીયે એવાં પાવરધા છીએ! વર્ષ ૨૦૧૩ માં અમદાવાદ આવ્યા પછી જોયું છે કે જેટલાં નવાં શિક્ષકો ભરતીમાં આવ્યા છે એમાંથી મોટાભાગનાં બહાર જમવાનું/ટિફિન વ્યવસ્થા ગોઠવી લેતાં હોય છે! ઇવન જે બહેનો શિક્ષિકાઓ તરીકે આવી છે એ પણ જાતે જમવા બનાવવાનો સમય ફાળવી શકતી હોવાં છતાં જ્યારે આવી કોઈ વ્યવસ્થા કરે ત્યારે મને, હવે નવાઈ લાગતી નથી! (એક સત્યાવીસ વર્ષની શિક્ષિકાને હજુયે જમવાનું બનાવતાં ન આવડતું હોય તો એનાં માતા-પિતાને હું ધન્યવાદ આપું છું!) માતા-પિતા પણ એવું ઇચ્છતા હોય કે એમનું બાળક જમવા બનાવવાની ભાંજગડમાં પડવા કરતાં કોઈ ટિફિન વ્યવસ્થા/બહાર જમી લેવાનું સૂચવતાં હોય છે. જો ખરેખર એટલું બીઝી શેડ્યુલ હોય કે સમય ન મળે તો આવી વ્યવસ્થા ગોઠવી શકાય, પણ વિકેન્ડમાં ક્યારેક તો જાતે જમવાનું બનાવવાનો આનંદ લેવો જ જોઈએ, એવું હું પર્સનલ માનું છું.

બાળકને બે ચોપડી ઓછી આવડશે તો ચાલશે, પણ રસોડાના વિજ્ઞાનથી એને પરિચિત કરવો એ દરેક માતા-પિતાની ફરજ છે, પછી એ છોકરો હોય કે છોકરી હોય, કોઈ ફરક ન રાખવો જોઈએ. શું ખબર લોકડાઉન જેવા કાળમાં કોઈ હોટલ ચાલુ ન હોય, ત્યારે આ અનુભવ કામ લાગી જાય!😊😊

યજ્ઞેશ રાજપુત
લ.તા. 14.7.20